دورویی همانند یک سکه تقلبی است که روزی خود را نشان می دهد. انسان ها بر حسب انسان بودن دارای دو رو هستند ؛ یک رو، که ظاهر افراد و روی دیگر باطن انسانهاست. دورویی بیانگر این نکته است که ارتباطات در جامعه به شکل مؤثر صورت نمی پذیرد. این عبارات، بخشی از صحبت های دکتر علی صباغیان، استاد علوم ارتباطات است. وی معتقد است که وقتی ظاهر و باطن افراد با یکدیگر همخوانی نداشته باشد و هر کدام به شیوه خودشان عمل کنند، دورویی به وجود می آید.
صباغیان از حسد، به عنوان یکی از مسائل مهم و تأثیر گذار بر دورویی یاد می کند. او می گوید، حسد یکی از ریشه های دورویی است که باعث می شود ارتباطات به شکل مفید و مؤثری صورت نپذیرد. کسانی که دو روی متفاوت دارند و صادق نیستند به جای عقل ارتباطی، عقل ابزاری دارند. شخصی که دارای عقلانیت ابزاری است، کنشهای عقلانی او معطوف به هدف بوده و این بدان معناست که فرد دورو، رفتارهایی انجام می دهد که نیت او متوجه هدفهای دنیوی است.
به اعتقاد ماکیاولی نظریه پرداز، هدف، وسیله را توجیه می کند و برای رسیدن به هدف می توان از هر ابزار و وسیله ای استفاده کرد، که این نوع رفتار مخصوص افراد دورو است.بر اساس آموزه های اسلام برای رسیدن به اهداف نباید از هر وسیله ای استفاده کرد. این مسئله مانند آن است که برای تصاحب بازار از هر روشی استفاده کنیم که شرع، این اجازه را به ما نمی دهد.
صباغیان در خصوص دورویی، بحث ناهماهنگی و «ناهمسانی شناختی» را مطرح می کند؛ بدین معنی که دوگانگی رفتار و گفتار، ناهماهنگی شناختی را ایجاد می کند، که همان دورویی است. دورویی اثرات سویی بر خانواده به عنوان کوچک ترین واحد اجتماع و به تبع آن کل جامعه دارد. دورویی بر بی اعتمادی دامن می زند و این مسئله در خانواده بلای خانمان سوزی است که باعث جدایی می شود. در چنین خانواده هایی دروغگویی و نفاق ایجاد می شود و سپس به والدین به فرزندان و به تبع آن به جامعه تسری می یابد و در عاقبت پایه بسیاری از بحران ها و ناملایمات اجتماعی می شود.
این استاد دانشگاه معتقد است: وقتی نردبان اعتماد خود را بر دیوار دورویی و بی اعتمادی تکیه می زنید، به زودی فرو خواهید ریخت.
آبراهام لینکلن، در بخشی از گفته های خود می گوید: من برای اینکه دشمنم را نابود کنم با دورویی از راه دوستی به او نزدیک می شوم!
حضرت علی (ع) در روایتی می فرماید: با آدم های دورو، حریص و بخیل مشورت نکنید؛ این افراد نه تنها راه صحیح را به شما نشان نمی دهند بلکه شما را نیز از مسیر درست گمراه می کنند. کسانی که از دورویی برای پیمودن پله های ترقی استفاده می کنند موجب می شوند کارایی و بهره وری پایین آمده و در جامعه کارشکنی زیاد می شود که این مسئله مانعی برای رسیدن به اهداف است.
این استاد ارتباطات معتقد است از طریق ارتباطات غیر کلامی می توان افراد دورو را شناسایی کرد. ارتباطات غیر کلامی، دنیایی از کلام را به مخاطب می رساند. «بن بست دو سویه» مبحثی در علم ارتباطات است که به خوبی روشن کننده این مسئله است. نظریه بن بست دوسویه می گوید: اگر کسی در کلام مطلبی را عنوان می کند ولی رفتار و سکناتش چیزی دیگر می گوید؛ شما به رفتار و سکناتش توجه داشته باشید. نکته جالب آن است که اگر در جایی ارتباطات کلامی و غیر کلامی گرد هم آیند، شما با 90 درصد اطمینان به ارتباطات غیر کلامی توجه کنید. در مورد افراد دورو مشخصات رفتارهای غیر کلامی این چنین است که مردمک چشم های افراد دورو باز است و رنگ صورت آنها از حالت عادی تغییر می کند یا به سفیدی می گراید و یا قرمز و گلگون می شوند.
معمولاً افراد دورو شدت صدای بلندتری دارند و با حرکات دست بیشتری صحبت می کنند. گاهی نیز هنگام صحبت دست ها را پشت کمر مخفی می کنند. شخصی که به این افراد دورو از همان ابتدا اعتماد ندارد اغلب هنگام دست دادن، بسیار محافظه کارانه، فقط نوک انگشتان او را می گیرد.افراد دورو هنگام نشستن روی صندلی کمی به راست یا چپ متمایل می شوند و گاه کمی به جلو برای ارتباطی صمیمانه خم می شوند و غالباً لبخند بر لب دارند. افراد دورو علاوه بر این رفتارها مهارت خاصی در دروغگویی نیز دارند و به دلیل همین خصلت فراموش کارند.
افراد دورو در برخی اوقات نیز دارای تزلزل گفتاری هستند، آنان ثبات رأی و شخصیت نیز ندارند و گاهی چنان صحنه پردازی می کنند که مخاطب می انگارد که حقیقت محض است.
منبع:دانشگاه تهران